Kostbare fysieke onderwijstijd
De 20-80 regel. Zo wordt hij in de volksmond genoemd. Dat is de verhouding van fysiek/online onderwijs waarop onderwijsinstellingen in semester 1 van studiejaar 2020-2021 hun onderwijs gaan organiseren. Waar komt deze verhouding vandaan? Door de overheid zijn voor het hoger onderwijs tijdslots aangeduid waarbinnen het onderwijs moet plaatsvinden om de druk op het OV te spreiden. De tijdslots waarop onderwijs aangeboden kan worden zoals die op dit moment zijn vastgesteld, zijn van 11:00 tot 15:00 en na 20:00. Rekening houdend met de 1,5 m afstand en veiligheid binnen schoolgebouwen kun je in de 4 uur slechts 20% van je onderwijs fysiek organiseren. Mijn collega Barend Last van de Universiteit Maastricht, heeft een mooi blog geschreven over scenario’s voor de 1,5m onderwijsinstelling.
Fysieke onderwijstijd is kostbaar. Vooral nu daar een schaarste aan is. Bedenk of en zo ja, welke doelen/onderdelen van je onderwijs je per se met fysiek onderwijs moet organiseren. Deze schaarse fysieke onderwijstijd wil je doelgericht inzetten. Wil je samenwerkend leren stimuleren of oefenen van vaardigheden in praktijkonderwijs? Kennisoverdracht kan beter a-synchroon of online worden georganiseerd. In mijn eerder geschreven blog komt terug dat de keuze voor synchroon onderwijs bewust en weloverwogen gemaakt dient te worden. Synchroon onderwijs kan met tools zoals Zoom of MS teams maar ook fysiek in een instellingsgebouw worden georganiseerd. Docenten en studenten hebben behoefte om elkaar fysiek te ontmoeten. Sociaal leren tussen studenten in fysieke setting, stimuleert de binding met elkaar, met de opleiding en instelling. Dit heeft positieve effecten op het studiesucces van de student en kan uitval verminderen. De docent kan snel anticiperen op lichaamstaal die in virtuele settings veelal beperkt is.
Klaslokaal opstellingen
Binnen diverse onderwijsinstellingen, zoals Hogeschool Inholland, wordt momenteel onderzocht op welke manier het fysieke onderwijs effectief in te richten is. Technologie kan de organisatie van fysiek onderwijs in de 1,5 meter maatschappij ondersteunen. Daarvoor heb ik een aantal opstellingen ontwikkeld:
Opstelling 1 Connected klaslokaal
Een connected klaslokaal (normaal voor 30 studenten geschikt) wordt heringericht voor 8 studenten. Via de beamer of smartboard logt één student per lokaal in op een vergadering binnen MS teams (of Zoom) op zijn eigen laptop die hij koppelt met de beamer/smartboard. De docent is aanwezig in één van deze lokalen. Ieder lokaal beschikt over een camera waarmee de volledige zaal wordt opgenomen. De docent kan de schermen overnemen om een plenaire instructie te geven. Vervolgens kunnen de studenten binnen het lokaal zelf aan de slag met onderwijsactiviteiten en presenteren deze op een vooraf vastgesteld moment terug aan de andere klassen via de schermen door het delen van het MS teams scherm. De docent kan rondlopen tussen de verschillende lokalen. De studenten blijven op hun plek. Bij een volgend fysiek college, wisselt enkel de docent, de studenten blijven ook dan op hun plek. Op deze manier wordt de 1,5m gewaarborgd, wordt het aantal bewegingen van studenten geminimaliseerd, en kan worden voldaan aan de doelstellingen van het onderwijs.
Opstelling 2 Connected klaslokaal met docent in werkruimte
Lesgeven in een hybride setting zoals in scenario 1, vraagt van de docent dat hij evenveel aandacht aan de studenten die fysiek als virtueel aanwezig zijn, besteed. Het inrichten van een werkruimte op de onderwijsinstelling met meerdere beeldschermen (studio) waardoor de docenten goed het overzicht van de verschillende klaslokalen hebben, kan nuttig zijn. Bij diverse leeractiviteiten kan de docent de studenten in klaslokaal A, B, C en D bezoeken om de connectie met de studenten te maken, of expert feedback te geven. Wanneer de docent zelf tot een risicogroep behoort en geen fysiek onderwijs kan geven, kan de docent terwijl de studenten in klaslokaal A, B, C en D zitten, thuis het onderwijs verzorgen. De sociale interactie en sociaal leren van de studenten wordt in de fysieke setting gestimuleerd.
Opstelling 3 Connected klaslokaal met virtuele studenten
Evenals in opstelling 1 en 2 zijn er groepen studenten fysiek op de instelling aanwezig. De docent is in een aparte werkruimte plenaire instructie aan het verzorgen of aan het toezien op het functioneren van de groepen studenten in de verschillende lokalen. Daarnaast zijn er studenten virtueel aanwezig, bijvoorbeeld studenten met ziekteverschijnselen. Door break-outrooms in te zetten, kan ook samenwerkend leren voor de virtuele studenten worden georganiseerd.
Opstelling 4 : een hybride klaslokaal
Acht studenten zijn, evenals de docent, fysiek op de onderwijsinstelling aanwezig in één lokaal, de andere studenten participeren op afstand. In het lokaal is een grote wand ingericht met beeldschermen waarop de gezichten van de virtuele studenten zichtbaar zijn. In dit voorbeeld is er gewerkt met een Barco opstelling. Vanuit literatuur en eigen ervaring wil ik nog meegeven dat het besteden van veel aandacht aan de student – student interactie noodzakelijk is omdat deze niet natuurlijk ontstaat. Daarnaast is het gelijkmatig verdelen van de aandacht over zowel fysiek als virtuele studenten lastig. Techniek speelt in deze ruimte een grote rol waarbij technische ondersteuning en een moderator vooral in het begin, wanneer de docent nog niet veel ervaring heeft opgedaan met deze opstelling, nodig zijn.
Opstelling 5: samenwerkend leren ruimte / active learning klaslokaal
Instellingen die beschikken over een samenwerkend leren ruimte (deze ruimte heeft veel verschillende benamingen) kunnen deze ruimte inzetten als een hybride onderwijsruimte. Deze ruimte is ingedeeld met groepsopstellingen met bij iedere groep, een beeldscherm waar de studenten met het eigen device op in kunnen loggen. Afhankelijk van de afmetingen van het klaslokaal, kunnen 8 of meer studenten in deze ruimte fysiek gebruik maken van een groepsopstelling. Doordat iedere tafel over een groot scherm beschikt, kunnen studenten virtueel aan het synchrone lesmoment deelnemen wanneer een camera wordt geïnstalleerd. Middels deze opstelling, kunnen studenten samenwerkend leren, met studenten die fysiek aanwezig zijn.
Techniek voor deze opstellingen
Deze opstellingen kunnen, wanneer de ICT dienst over handige pioniers beschikt, met beperkte hardware aanpassingen, worden uitgevoerd. 5 Hogescholen en 9 Universiteiten beschikken over een samenwerkend leren ruimte. 2 Hogescholen en 4 Universiteiten beschikken over een hybride (of virtueel) klaslokaal. (fransen & Griffioen, 2019). Het Penta college in Hellevoetsluis heeft een collaborative learningspace ontwikkeld, die ook voor een hybride klaslokaal kan worden ingezet, met minimale investeringen. Microsoft en Barco zijn voorbeelden van technische bedrijven die over hardware en software beschikken om deze ruimtes duurzaam in te richten. In samenwerking met Surf heb ik met Jos Fransen een onderzoek naar technologierijke learningspaces uitgevoerd,. De resultaten hiervan zijn gepubliceerd in een infographic.
Hoe organiseer je deze opstellingen binnen je instelling?
De inrichting van je onderwijsruimtes vraagt veel van een instelling. Vooral in deze crisissituatie. Wanneer je één van deze opstellingen binnen je instelling overweegt, is het van belang de volgende stappen te ondernemen:
- Prioriteer welke onderwijsactiviteiten binnen welke opleidingen fysiek moeten worden georganiseerd
- Formeer een multidisciplinair team waarin diverse opleidingen en stafdiensten zijn vertegenwoordigd (roosterbureau, docenten, facilitair, ICT, huisvesting, teamleiders en studenten!)
- Onderzoek welke techniek binnen de instelling al beschikbaar is of welk budget er kan worden gecreëerd om de onderwijsruimtes in te richten en schakel met potentiele leveranciers
- Laat voorbeelden zien van mogelijkheden van opstellingen en bespreek kansen en beperkingen in een brainstormsessie
- Prioriteer de opstellingen op basis van opleiding/locatie wensen, didactische en technische mogelijkheden en kosten
- Ontwikkel de ruimte. Betrek het multidisciplinaire team ook bij de ontwikkeling van de ruimte en neem ze mee in het eindresultaat. Hun input uit deze fase kan worden benut voor volgende onderwijsruimte ontwikkelprojecten.
Conclusie
Bij deze opstellingen wordt in meer of mindere mate tegemoet gekomen aan de behoefte van studenten en docenten om elkaar fysiek te ontmoeten. Sociaal leren tussen studenten in fysieke setting, stimuleert de binding met elkaar en de opleiding of instelling. Dit heeft positieve effecten op het studiesucces van de student en kan uitval verminderen. De docent kan snel anticiperen op lichaamstaal die in virtuele settings veelal beperkt is. Ook met deze opstellingen blijven issues bestaan. Hoe wordt dit dan geroosterd? Welke onderwijsactiviteiten lenen zich hiervoor? Als de docent voor een werkvorm van lokaal naar lokaal moet lopen, dan dienen deze bij elkaar te liggen zodat niet te veel tijd aan het lopen verloren gaat. Wanneer we het hebben over praktijkonderwijs, is het de vraag of meerdere van deze lokalen beschikbaar zijn. Kortom, we zijn er nog niet, maar we proberen te innoveren. Wat voor innovaties ben jij aan het voorbereiden?
